Tips en Trucs 2023

Software installeren en verwijderen in Debian 12 Bookworm

In de Linux wereld circuleren voornamelijk twee softwarepakket systemen: deb en rpm. RPM (Red hat Package Manager) wordt gebruikt door Red Hat (Fedora) en SUSE (openSUSE) en daarvan afgeleide distributies. Voor een volledige lijst raadpleeg je de webpagina RPM-based Linux distributions. De deb (DEBian) softwarepakketten worden gebruikt door Debian en afgeleide distributies zoals Ubuntu. De volledige lijst kan je raadplegen op de pagina Debian-based Linux ditributions.

Daarnaast bestaat het systeem van de Immutable Distributions (onaantastbare systemen) waarover je meer kunt lezen op de pagina Are we Getting Too Many Immutable Distributions?.

Software installeren in Debian 12 Bookworm

KDE software ontdekken

Als KDE gebruiker kan je grafisch terecht bij het programma Ontdekken. Dit start je via de Programmastarter > Systeem > Ontdekken (Softwarecentrum).

Ontdekken

Als je wat bladerd in het aanbod, dan merk je vlug dat er enkel grafische software wordt aangeboden. Handig is de zoekfunctie links bovenaan. Zoeken we naar de webserver apache (enkel apache intypen en niet vergeten Enter te drukken). De zoekresultaten tonen inderdaad enkel grafische programma's, maar niet de apache webserver zelf. Je kunt ook in de software bladeren via de verschillende categorieën en subcategorieën in het linker deelvenster. In elke categorie kan je de zoekfunctie gebruiken binnen de categorie. Daar Ontdekken een onderdeel is van de KDE omgeving, is die ook aanwezig in openSUSE Leap. Er zijn echter verschillen. Bij de Instellingen merk je dat de software afkomstig is van de softwarebronnen van Debian. Hier kan je ook software installeren om Flatpak en Snap software pakketten te installeren. Ontdekken haalt echter niet alleen software uit de softwarebronnen van distributies, maar ook van de online KDE Store. Deze bevat geen software, maar eerder zaken zoals achtergronden, cursors, lettertypen, Plasma thema's, widgets, enz.

Zoeken we in Ontdekken naar een patience spel, krijg ik 16 zoekresultaten, maar KPatience staat er niet bij. KPatience is nochtans een KDE programma en het meest recente, en laat dit nu juist mijn favoriete patience spel zijn. Zoek je op kpatience, wordt het wel gevonden.

Patience

Klik op de knop , geef je gebruikers wachtwoord in en klik om KPatience te installeren. Je kunt het installatieverloop in de knop zelf gadeslaan. Na de installatie veranderd de knop in . KPatience terug verwijderen wordt zo wel erg gemakkelijk.

Hoewel Ontdekken niet helemaal werkt zoals ik het verwacht, is het de ideale manier voor Linux gebruikers die graag grafisch werken en de terminal liever vermijden. Een gelijkaardige softwarebeheerder, is Gnome Pakketinstallatie. Deze is niet standaard geïnstalleerd als je met KDE werkt, maar kan je wel via Ontdekken installeren.

Debian softwarebeheer met Synaptic

Voor wie meer wil dan KDE Ontdekken, maar toch grafisch wil blijven werken, gebruikt Synaptic. Dat deze softwarebeheerder bedoeld is voor meer ervaren gebruikers, kan je merken aan het feit dat je Synaptic via een terminal opdracht moet installeren.

Start Synaptic via Programmastarter > Systeem > Synaptic-pakketbeheer (Pakketbeheer). Het programma vraagt eerst naar het gebruikers wachtwoord. Bij Ontdekken moet je bij elke bewerking, installeren of verwijderen, telkens het wachtwoord ingeven. Bij Synaptics enkel bij het opstarten van het programma. Hier vinden we bovenaan rechts de zoekfunctie. De zoekfunctie is uitgebreider dan daarstraks en kan op verschillende eigenschappen van de pakketten uitgevoerd worden. Zoeken we zoals daarstraks naar de webserver apache op de (standaard), dan worden veel meer resultaten gevonden dan bij KDE Ontdekken. Deze keer ook de webserver zelf: apache2. Je kunt de resultaten sorteren (en omgekeerd sorteren met tweede klik) door op de kolomtitels te klikken.

in het linker deelvenster kan je pakketten opsporen via (categorieën), , (softwarebron), , en . De verschillende keuzemogelijkheden van elk onderdeel verschijnen in het bovenste deel van het linker deelvenster. Zo vind je de apache2 webserver onder > Webservers.

Zoeken we opnieuw naar een patience spel, dan vinden we KPatience wel in de zoekresultaten. Maar wel onder de pakketnaam kpat, vandaar dat KDE Ontdekken het spel niet vond. KDE Ontdekken zoekt enkel in de pakketnaam en niet in de beschrijving, m.a.w. KDE Ontdekken vindt mijn favoriete kaartspel wel als je zoekt naar kpat. Onder de zoekresultaten verschijnt de beschrijving van een geselecteerd zoekresultaat. Met de knop krijg je de in tabbladen onderverdeelde pakketeigenschappen.

Synaptic

Klik op het selectievak voor het pakket en selecteer Markeren voor installatie om het pakket voor installatie klaar te zetten. Indien er voor het softwarepakket extra afhankelijke pakketten nodig zijn, krijg je een dialoogvenster met een overzicht van voor installatie te markeren afhankelijke pakketten. Klik op de pijl voor de tekst Te installeren om de pakketnamen te tonen of te verbergen. Klik op de knop om de afhankelijke pakketten voor kpat aan de installatie toe te voegen. Klik in het linker deelvenster op de knop en selecteer daarna in het bovenste linker deelvenster Gemarkeerde veranderingen om een overzicht te krijgen van alle nog uit te voeren bewerkingen.

Klik ten slotte op de knop om de bewerkingen (de installatie) uit te voeren. Je krijgt eerst nog een overzicht die je bevestigt met de knop . Nadat de installatie is uitgevoerd, kan je met de knop het dialoogvenster afsluiten.

De volgende melding verscheen:

Synaptic Root toegang

Uit de foutmelding valt af te leiden dat een speciale gebruiker rechten kreeg om pakketten te beheren, maar niet voldoende om toegang te krijgen tot bestanden van de systeembeheerder root. De software is wel correct geïnstalleerd. Je kunt de melding dus gerust .

Om software te verwijderen, ga je op een gelijkaardige manier te werk. Klik op het selectievak voor het te verwijderen pakket en selecteer een verwijder bewerking. Met Markeren voor verwijdering zal het pakket verwijderd worden. Met Markeren voor volledige verwijdering zal het pakket verwijderd worden, maar ook alle configuratiebestanden. Om ook de automatisch meegeïnstalleerde afhankelijke pakketten mee te verwijderen, selecteer je het te verwijderen pakket en klik je daarna in het linker deelvenster op de knop . Selecteer dan in het bovenste linkerdeelvenster de optie Geïnstalleerd (automatisch verwijderbaar). In het rechtervenster verschijnen dan alle pakketten die niet meer gebruikt worden. Selecteer al deze pakketten, klik in het rechter deelvenster en druk Ctrl+a, en kies via één selectievak voor de gewenste verwijderbewerking voor alle geselecteerde pakketten. Druk op de knop om de gemarkeerde software te verwijderen.

Enkele belangrijke opmerkingen

Het verschil tussen gewoon verwijderen en volledige verwijderen (inclusief configuratiebestanden) gebruik je meestal als je later de software opnieuw wilt installeren met de huidige instellingen. Let wel, instellingen die klassieke gebruikers instellen worden nooit verwijderd, dus ook niet met Volledig verwijderen. M.a.w. Volledig verwijderen is alleen nuttig (geldig) voor systeemconfiguraties uitgevoerd met systeemrechten.

Wees ook voorzichtig met het verwijderen van automatisch verwijderbare pakketten, één verkeerde klik en je verwijderd pakketten die je nog nodig hebt of nog erger. M.a.w. blijf aandachtig.

Bij het opstarten van Synaptic wordt online de beschikbare pakketinformatie opgehaald (update). Je kunt dit ook handmatig via de menu-opdracht Bewerken > Pakketinformatie herladen. Gebruik daarna de knop om indien nodig geïnstalleerde pakketten bij te werken (upgrade). Dit wordt aangeraden bij het begin van elke installatie van nieuwe software.

Installeren met terminal opdrachten

Hoewel je met Synaptic alle pakketbeheer mogelijkheden hebt, is werken met de terminalopdrachten niet erg moeilijk en zelfs overzichtelijker. We beginnen met het ophalen van de online pakketinformatie:

dany@pindabook:~$ sudo apt update
[sudo] wachtwoord voor dany: 
Geraakt:1 http://deb.debian.org/debian bookworm InRelease
Ophalen:2 http://deb.debian.org/debian bookworm-updates InRelease [52,1 kB]
Ophalen:3 http://security.debian.org/debian-security bookworm-security InRelease [48,0 kB]
Ophalen:4 http://security.debian.org/debian-security bookworm-security/main Sources [14,5 kB]
Ophalen:5 http://security.debian.org/debian-security bookworm-security/main amd64 Packages [30,4 kB]
Ophalen:6 http://security.debian.org/debian-security bookworm-security/main Translation-en [15,0 kB]
160 kB opgehaald in 1s (245 kB/s)          
Pakketlijsten worden ingelezen... Klaar
Boom van vereisten wordt opgebouwd... Klaar
De statusinformatie wordt gelezen... Klaar 
3 pakketten kunnen opgewaardeerd worden. Voer 'apt list --upgradable' uit om ze te zien.

Je leest in de uitvoer of je moet bijwerken. Bijwerken doe je met de volgende opdracht:

dany@pindabook:~$ sudo apt upgrade
Pakketlijsten worden ingelezen... Klaar
Boom van vereisten wordt opgebouwd... Klaar
De statusinformatie wordt gelezen... Klaar 
Opwaardering wordt doorgerekend... Klaar
De volgende pakketten zullen opgewaardeerd worden:
  libx11-6 libx11-data libx11-xcb1
3 opgewaardeerd, 0 nieuw geïnstalleerd, 0 te verwijderen en 0 niet opgewaardeerd.
Er moeten 1.243 kB aan archieven opgehaald worden.
Na deze bewerking zal er 0 B extra schijfruimte gebruikt worden.
Wilt u doorgaan? [J/n] 
Ophalen:1 http://security.debian.org/debian-security bookworm-security/main amd64 libx11-6 amd64 2:1.8.4-2+deb12u1 [759 kB]
Ophalen:2 http://security.debian.org/debian-security bookworm-security/main amd64 libx11-xcb1 amd64 2:1.8.4-2+deb12u1 [192 kB]
Ophalen:3 http://security.debian.org/debian-security bookworm-security/main amd64 libx11-data all 2:1.8.4-2+deb12u1 [292 kB]
1.243 kB opgehaald in 0s (6.374 kB/s) 
De changelogs worden ingelezen... Klaar
(Database wordt ingelezen ... 172011 bestanden en mappen momenteel geïnstalleerd.)
Uitpakken van .../libx11-6_2%3a1.8.4-2+deb12u1_amd64.deb wordt voorbereid...
Bezig met uitpakken van libx11-6:amd64 (2:1.8.4-2+deb12u1) over (2:1.8.4-2) ...
Uitpakken van .../libx11-xcb1_2%3a1.8.4-2+deb12u1_amd64.deb wordt voorbereid...
Bezig met uitpakken van libx11-xcb1:amd64 (2:1.8.4-2+deb12u1) over (2:1.8.4-2) ...
Uitpakken van .../libx11-data_2%3a1.8.4-2+deb12u1_all.deb wordt voorbereid...
Bezig met uitpakken van libx11-data (2:1.8.4-2+deb12u1) over (2:1.8.4-2) ...
Instellen van libx11-data (2:1.8.4-2+deb12u1) ...
Instellen van libx11-6:amd64 (2:1.8.4-2+deb12u1) ...
Instellen van libx11-xcb1:amd64 (2:1.8.4-2+deb12u1) ...
Bezig met afhandelen van triggers voor man-db (2.11.2-2) ...
Bezig met afhandelen van triggers voor libc-bin (2.36-9) ...

Pakketinformatie ophalen en bijwerken kan met één opdrachtregel:

dany@pindabook:~$ sudo apt update && sudo apt upgrade -y
Geraakt:1 http://security.debian.org/debian-security bookworm-security InRelease
Geraakt:2 http://deb.debian.org/debian bookworm InRelease
Geraakt:3 http://deb.debian.org/debian bookworm-updates InRelease
Pakketlijsten worden ingelezen... Klaar
Boom van vereisten wordt opgebouwd... Klaar
De statusinformatie wordt gelezen... Klaar 
Alle pakketten zijn up-to-date.
Pakketlijsten worden ingelezen... Klaar
Boom van vereisten wordt opgebouwd... Klaar
De statusinformatie wordt gelezen... Klaar 
Opwaardering wordt doorgerekend... Klaar
0 opgewaardeerd, 0 nieuw geïnstalleerd, 0 te verwijderen en 0 niet opgewaardeerd.

Daarbij dient de -y optie om het bijwerken zonder bevestiging onmiddellijk uit te voeren.

Wil je zoeken naar een pakket, bijvoorbeeld een patience spel:

dany@pindabook:~$ apt search patience↵
Bezig met sorteren... Klaar
Volledige tekst doorzoeken... Klaar
bumps-private-libs/stable 0.9.0-3 amd64
  data fitting and Bayesian uncertainty modeling for inverse problems (libraries)

gnome-shell-extension-impatience/stable 0.4.8-2 all
  speed up the gnome-shell animation speed

kgames/stable,now 2.3-1 amd64 [overgebleven configuratie]
  Venerable selection of Xaw-based games

kpat/stable 4:22.12.3-1 amd64
  solitaire card games

libghc-patience-dev/stable 0.3-2+b3 amd64
  Haskell implementation of the Patience Diff algorithm

libghc-patience-doc/stable 0.3-2 all
  Haskell implementation of the Patience Diff algorithm; documentation

libghc-patience-prof/stable 0.3-2+b3 amd64
  Haskell implementation of the Patience Diff algorithm; profiling libraries

python-bumps-doc/stable 0.9.0-3 all
  data fitting and Bayesian uncertainty modeling for inverse problems (docs)

python3-bumps/stable 0.9.0-3 all
  data fitting and Bayesian uncertainty modeling for inverse problems (Python 3)

python3-patiencediff/stable 0.2.13-1 amd64
  diff implementation with balanced performance, output and implementation

xpat2/stable 1.07-20+b1 amd64
  Generic patience game for X11

KPatience (kpat) installeer je met:

dany@pindabook:~$ sudo apt install kpat
[sudo] wachtwoord voor dany: 
Pakketlijsten worden ingelezen... Klaar
Boom van vereisten wordt opgebouwd... Klaar
De statusinformatie wordt gelezen... Klaar 
De volgende extra pakketten zullen geïnstalleerd worden:
  kdegames-card-data-kf5 libfreecell-solver0 libkf5kdegames7
De volgende NIEUWE pakketten zullen geïnstalleerd worden:
  kdegames-card-data-kf5 kpat libfreecell-solver0 libkf5kdegames7
0 opgewaardeerd, 4 nieuw geïnstalleerd, 0 te verwijderen en 0 niet opgewaardeerd.
Er moeten 0 B/12,9 MB aan archieven opgehaald worden.
Na deze bewerking zal er 16,4 MB extra schijfruimte gebruikt worden.
Wilt u doorgaan? [J/n] 
Voorheen niet geselecteerd pakket kdegames-card-data-kf5 wordt geselecteerd.
(Database wordt ingelezen ... 172011 bestanden en mappen momenteel geïnstalleerd.)
Uitpakken van .../kdegames-card-data-kf5_4%3a22.12.3-1_all.deb wordt voorbereid...
Bezig met uitpakken van kdegames-card-data-kf5 (4:22.12.3-1) ...
Voorheen niet geselecteerd pakket libfreecell-solver0 wordt geselecteerd.
Uitpakken van .../libfreecell-solver0_5.0.0-2+b1_amd64.deb wordt voorbereid...
Bezig met uitpakken van libfreecell-solver0 (5.0.0-2+b1) ...
Voorheen niet geselecteerd pakket libkf5kdegames7:amd64 wordt geselecteerd.
Uitpakken van .../libkf5kdegames7_4%3a22.12.3-1_amd64.deb wordt voorbereid...
Bezig met uitpakken van libkf5kdegames7:amd64 (4:22.12.3-1) ...
Voorheen niet geselecteerd pakket kpat wordt geselecteerd.
Uitpakken van .../kpat_4%3a22.12.3-1_amd64.deb wordt voorbereid...
Bezig met uitpakken van kpat (4:22.12.3-1) ...
Instellen van kdegames-card-data-kf5 (4:22.12.3-1) ...
Instellen van libkf5kdegames7:amd64 (4:22.12.3-1) ...
Instellen van libfreecell-solver0 (5.0.0-2+b1) ...
Instellen van kpat (4:22.12.3-1) ...
Bezig met afhandelen van triggers voor desktop-file-utils (0.26-1) ...
Bezig met afhandelen van triggers voor hicolor-icon-theme (0.17-2) ...
Bezig met afhandelen van triggers voor libc-bin (2.36-9) ...
Bezig met afhandelen van triggers voor man-db (2.11.2-2) ...
Bezig met afhandelen van triggers voor shared-mime-info (2.2-1) ...
Bezig met afhandelen van triggers voor mailcap (3.70+nmu1) ...

Een pakket kan je terug op twee manieren verwijderen: gewoon met remove of volledig met purge (inclusief systeemconfiguratie):

dany@pindabook:~$ sudo apt remove kpat
Pakketlijsten worden ingelezen... Klaar
Boom van vereisten wordt opgebouwd... Klaar
De statusinformatie wordt gelezen... Klaar 
De volgende pakketten zijn automatisch geïnstalleerd en zijn niet langer nodig:
  kdegames-card-data-kf5 libfreecell-solver0 libkf5kdegames7
Gebruik 'sudo apt autoremove' om ze te verwijderen.
De volgende pakketten zullen VERWIJDERD worden:
  kpat
0 opgewaardeerd, 0 nieuw geïnstalleerd, 1 te verwijderen en 0 niet opgewaardeerd.
Na deze bewerking zal er 5.955 kB schijfruimte vrijkomen.
Wilt u doorgaan? [J/n] 
(Database wordt ingelezen ... 172374 bestanden en mappen momenteel geïnstalleerd.)
kpat (4:22.12.3-1) wordt verwijderd ...
Bezig met afhandelen van triggers voor hicolor-icon-theme (0.17-2) ...
Bezig met afhandelen van triggers voor man-db (2.11.2-2) ...
Bezig met afhandelen van triggers voor shared-mime-info (2.2-1) ...
Bezig met afhandelen van triggers voor mailcap (3.70+nmu1) ...
Bezig met afhandelen van triggers voor desktop-file-utils (0.26-1) ...

Wil je daarna ook nog alle afhankelijke pakketten die door geen enkel geïnstalleerd pakket meer gebruikt worden eveneens verwijderen:

dany@pindabook:~$ sudo apt autoremove
Pakketlijsten worden ingelezen... Klaar
Boom van vereisten wordt opgebouwd... Klaar
De statusinformatie wordt gelezen... Klaar 
De volgende pakketten zullen VERWIJDERD worden:
  kdegames-card-data-kf5 libfreecell-solver0 libkf5kdegames7
0 opgewaardeerd, 0 nieuw geïnstalleerd, 3 te verwijderen en 0 niet opgewaardeerd.
Na deze bewerking zal er 10,4 MB schijfruimte vrijkomen.
Wilt u doorgaan? [J/n] 
(Database wordt ingelezen ... 172169 bestanden en mappen momenteel geïnstalleerd.)
kdegames-card-data-kf5 (4:22.12.3-1) wordt verwijderd ...
libfreecell-solver0 (5.0.0-2+b1) wordt verwijderd ...
libkf5kdegames7:amd64 (4:22.12.3-1) wordt verwijderd ...
Bezig met afhandelen van triggers voor libc-bin (2.36-9) ...

Hierbij is de kans op verstrekkende foutieve handelingen door onoplettendheid bijna nihil. Deze methode wordt dan ook aangeraden, ook voor de gebruikers van Synaptic.

Indien je KPatience hebt gestart, gespeeld en aangepast blijven er persoonlijke (per gebruiker) configuratiebestanden, werkmappen en dergelijke achter. Om de meeste persoonlijke bestanden die behoren bij een pakket of bepaalde software op te sporen, gebruik je voor bijvoorbeeld KPatience (kpat):

dany@pindabook:~$ find . -iname "*kpat*"
./.config/kpatrc
./.local/share/kpat

Deze find opdracht zoekt naar alle bestanden en mappen in de huidige map (.) waarvan de bestandsnaam het woord kpat bevat ("*kpat*"), en dit hoofdletter ongevoelig (-iname).

Daarna kan je deze bestanden en mappen verwijderen met de opdracht:

dany@pindabook:~$ rm -r ./.config/kpatrc ./.local/share/kpat

De optie -r (Recursief) zorgt ervoor dat ook mappen en hun inhoud verwijderd worden. Dit is echter wel een gevaarlijke optie, een kleine typfout kan zeer veel schade veroorzaken. Een spatie teveel typen kan zonder bevestiging jouw volledige persoonlijke map wissen. Configuratiebestanden en werkmappen nemen meestal niet veel schijfruimte in en kunnen dus in de meeste gevallen blijven staan.

Wat gebruiken?

Je kunt zowel grafisch software beheren, als met terminal opdrachten. Grafische programma's zijn minder uitgebreid en je moet soms wat zoeken om je doel te bereiken. Hoewel veel gebruikers denken dat terminalopdrachten moeilijk zijn, zijn de opdrachten eenvoudig en duidelijk. Dus eenmaal in de vingers werkt het efficiënter en veiliger.

Dual Boot installatie met Secure Boot

Ondertussen heb ik wat ervaring opgedaan met Dual boot met Windows 11 en Secure Boot. Met Secure Boot heb ik geen enkel probleem ondervonden, zolang je geen sleutels verwijderd, aanpast of reset. M.a.w. blijf van de BIOS/UEFI Secure Boot instellingen. Dual boot is ook geen enkel probleem zolang je op één schijf werkt. Verklein de Windows C partitie met Windows om ruimte te maken voor Debian. Installeer daarna Debian en zorg dat Debian de EFI partitie als boot partitie gebruikt en Debian zelf de vrijgekomen schijfruimte. Blijkbaar stellen de meeste UEFI systemen een tweede schijf niet ter beschikking om ervan op te starten.