Met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid, stap ik over van openSUSE naar Debian. Een opsomming van mijn belangrijkste redenen in willekeurige volgorde waarom:
Ondertussen heb ik op mijn laptop (Lenovo ThinkPad Yoga van 2015) Debian 12 Bookworm succesvol geïnstalleerd. En dus kan ik Debian 12 Bookworm uittesten en ervaring opdoen.
Eerst het goede nieuws, de installatie gebruikt een andere installatieprocedure en vraagt dus een aanpassing. Maar de stappen en werkwijze vind ik eenvoudiger en gebruiksvriendelijker.
Een goede raad, experimenteer niet met Secure Boot (een Microsoft uitvinding). Ik nam van de gelegenheid gebruik om te experimenteren met Secure Boot om later op een andere computers Debian 12 Bookworm in dual boot met Windows 11 te installeren. Dit was geen goed idee. Het experiment liep zo slecht af dat de computer niet meer wilde starten met het installatiemedium. Uiteindelijk kreeg ik met een zelfgemaakte EFI opstartpartitie de computer terug opgestart (op het einde van deze tip staat mijn herstelstappenplan). De installatie op de laptop heb ik uitgevoerd op de laptop waarbij EFI (GPT) is ingeschakeld en Secure Boot uitgeschakeld.
Wil je toch met Secure Boot experimenteren, gebruik dan zoals ik in de toekomst een virtuele computer (VMWare, VirtualBox of QEMU/Virt-manager/KVM).
Let wel, dit is een stappenplan, m.a.w. geen gedetailleerde beschrijving.
We beginnen met het maken van een backup van de gehele interne harde schijf.
Voorbereiding ============= RSync backup maken Via SystemRescueCD USB harde schijf aansluitendmesg -T
# om de apparaatnaam van de USB harde schijf te achterhalen: /dev/sdcls /dev/sdc*
mount /dev/sdc1 /mnt
df -h
dd if=/dev/sda conv=sync,noerror bs=64K status=progress | gzip -c > /mnt/ThinkPad.img.gz
sync
umount /mnt
Restoregunzip /mnt/ThinkPad.img.gz | dd of=/dev/sda
(indien nodig)
Een overzicht van de bestaande schijf indeling, deze wil ik behouden. Debian systeem op sda4 en persoonlijke gegevens op sda7.
Schijfbeheer ============ /dev/sda1 1000 MB 336 MB WINRE_DRV /dev/sda2 260 MB 57 MB EFI boot /dev/sda3 8 GB Swap /dev/sda4 80 GB 5 GB Ext4 / /dev/sda7 149 GB 1 GB Ext4 /usr/home/Documents
Aanmaken van installatie USB Stick. Ik geef de voorkeur aan een netwerkinstallatie via de online softwarebronnen die misschien reeds updates bevatten. M.a.w. de installatie USB Stick bevat enkel de software om de installatie in gang te zetten. Zie officiële helppagina.
Debian 12 Bookworm ================== Kopieer ISO naar USB-stick (SD kaart). dany@main:~>sudo dmesg -T
# dany@main:~>sudo umount /dev/sdc1
(is waarschijnlijk overbodig) dany@main:~>sudo dd if=Downloads/debian-12.0.0-amd64-netinst.iso of=/dev/sdc status=progress
dany@main:~>sync
De installatie uitvoeren met uitgeschakelde Secure Boot (BIOS/UEFI).
Opstarten (F12 > BootMenu) met installatie x86_64 USB-Stick Graphical install Language: Dutch Locatie: België Toetsenbord: Belgisch Netwerk configureren WiFi netwerk selecteren WPA/WPA2-PSK Wachtwoord ingeven Computernaam: pindabook Domeinnaam: .local (Proximus met glasvezel gebruikt in België standaard .local) Beheerderswachtwoord (root): xxxxxxxxxxxxxx Naam gebruiker: Dany Pinoy Gebruikersnaam: dany Wachtwoord gebruiker: xxxxxxxxxx Schijven indelen: Handmatig (K = Keep of niet formatteren of bestaande gegevens behouden, F = Formatteren of bestaande gegevens wissen) SCSI1 (0,0,0) (sda) - 256.1 GB ATA SAMSUNG MZ7TD256 #2 272.6 MB B K ESP EFI system p Gebruiken als: EFI-systeempartitie Klaar met instellen van partitie #3 8.6 GB F swap primary swap Gebruiken als: wisselgeheugen (swap area) Klaar met instellen van partitie #4 85.9GB F ext4 primary / Gebruiken als: Ext4 loggend bestandssysteem Partitie formatteren: ja, formatteer de partitie Aankoppelpunt: / - het basisbestandssysteem Klaar met instellen van partitie #7 160.2 GB K ext4 primary /usr/home/Documents Gebruiken als: Ext4 loggend bestandssysteem Aankoppelpunt: Aankoppelpunt handmatig invoeren: /usr/home/Documents Klaar met instellen van partitie Schijfindeling afsluiten & veranderingen naar de schijf schrijven Wilt u deze aanpassingen wegschrijven naar de schijven? Ja Pakketbeheer configureren: België deb.debian.org Proxy > leeg laten, Verdergaan Wilt u meewerken aan het onderzoek naar het gebruik van pakketten? Nee (op testsysteem, Ja op gebruikt systeem) Software-selectie + Debian desktop environment - ... GNOME (standaard Debian keuze, wil ik niet) + ... KDE Plasma (mijn keuze) + SSH server + Standaard systeemhulpmiddelen De installatie afronden
Handig om vanaf een andere computer te werken, waar ik de aanpassingen kan documenteren met kopiëren en plakken.
Op desktop computer
ssh-copy-id -i ~/.ssh/id_rsa.pub dany@pindabook.local
Terug op de Debian 12 Bookworm laptop. We activeren het gebruik van sudo om administratieve taken uit te voeren. Let wel: bij Debian moet je bij het uitvoeren van sudo het wachtwoord van de gebruiker ingeven, niet het root wachtwoord.
dany@pindabook:~$su -
Wachtwoord: root@pindabook:~#adduser dany sudo
Toevoegen gebruiker `dany' aan groep `sudo'... Klaar. root@pindabook:~#exit
uitgelogd Herstarten of Heraanmelden
Enkele persoonlijke KDE Plasma instellingen, die ik vroeger ook op openSUSE Leap 15.4 gebruikt. Handig, maar niet zo veilig, en zeker niet op draagbare diefstalgevoelige apparaten: Automatisch aanmelden.
Systeeminstellingen > Opstarten en afsluiten > Aanmeldscherm (SDDM) > Gedrag... Automatisch aanmelden Activeren: als gebruiker: dany met sessie: Plasma (X11) > Toepassen Gebruikerswachtwoord ingeven Herstarten of Heraanmelden
Bij een netwerkinstallatie hoogstwaarschijnlijk overbodig, maar voor de zekerheid opwaarderen. Debian gebruikt apt, daar waar openSUSE zypper gebruikt. De opdracht apt autoremove verwijdert alle afhankelijke softwarepakketten die door geen enkele programma meer gebruikt worden, en dus overbodig zijn.
dany@pindabook:~$sudo apt update && sudo apt upgrade -y
dany@pindabook:~$sudo apt autoremove
Alles groter weergeven, beter voor mijn ogen.
Systeeminstellingen > Scherm en monitor > Configuratie van het scherm Globale schaal: 150% > Toepassen Computer herstarten
Enkele persoonlijke KDE Plasma voorkeuren:
Systeeminstellingen Energiebeheer Op Externe stroom, Op batterij, Op laag batterijniveau (aanpassen naar goeddunken): Schermhelderheid: 50% Scherm dimmen UITschakelen Energiebesparing bij het beeldscherm UITschakelen Sessie onderbreken UITschakelen Moment waarop het laptopdeksel sluit: Afsluiten Als op de aan/uitknop wordt gedrukt: Afsluiten > Toepassen Geavanceerde energie-instellingen: Op kritiek niveau: Afsluiten > Toepassen < Terug naar alle instellingen Gedrag van werkruimte Bureaubladeffecten Wiebelende vensters Magische lamp > Toepassen Scherm automatisch vergrendelen UITSCHAKELEN > Toepassen Virtuele bureaubladen Animatie tonen bij omschakelen: Bureaublad op laten komen > Toepassen > Terug naar alle instellingen
Persoonlijke gegevens en het systeem (Debian) horen volgens mij niet thuis op één en dezelfde partitie. Dit is handig voor het onderhoud (maken van reservekopiën) en voor systeemaanpassingen (zoals het herinstalleren van een nieuwe versie). De gebruikersmappen naar de gegevenspartitie omleiden, met behulp van snelkoppelingen:
# Documentensudo chmod ugo+wt /usr/home/Documents
rm -r $HOME/Documenten
ln -s /usr/home/Documents/ $HOME/Documenten
mkdir /usr/home/Documents/Afbeeldingen
rm -r $HOME/Afbeeldingen
ln -s /usr/home/Documents/Afbeeldingen/ $HOME/Afbeeldingen
mkdir /usr/home/Documents/Muziek
rm -r $HOME/Muziek
ln -s /usr/home/Documents/Muziek/ $HOME/Muziek
mkdir /usr/home/Documents/Openbaar
rm -r $HOME/Openbaar
ln -s /usr/home/Documents/Openbaar/ $HOME/Openbaar
mkdir /usr/home/Documents/Sjablonen
rm -r $HOME/Sjablonen
ln -s /usr/home/Documents/Sjablonen/ $HOME/Sjablonen
mkdir /usr/home/Documents/Video\'s
rm -r $HOME/Video\'s
ln -s /usr/home/Documents/Video\'s/ $HOME/Video\'s
Voor de liefhebbers, en zeker voor wat oudere trage computers:
Dolphin Menu openen > Meer > Beeld > Voorbeelden tonen uitschakelen 1/4 van het scherm
En nog wat persoonlijke KDE Plasma configuraties:
Okular Instellingen > Zijbalk tonen UITschakelen Okular afsluiten # KWallet uitschakelen Systeeminstellingen > Persoonlijke instellingen > KDE Portefeuillebeheer Het KDE-portefeuillesysteem inschakelen UITschakelen > Toepassen
Controle van de audiowerking met afspeeltest en het configureren van een opstart- en afsluitgeluid.
Systeeminstellingen Audio Speakers Poort: Speakers Profiel: Analoog stereo duplex Volume: 60% > Test Internal Microphone Poort: Internal Microphone Profiel: Analoog stereo duplex Volume: 25% Systeeminstellingen Meldingen > Toepassingsspecifieke instellingen > Configureren... Systeemservices: Plasma-werkgebied > Gebeurtenissen Configureren... Afmelden Speel een geluid af: /home/dany/Muziek/shutdown.ogg Aanmelden Speel een geluid af: /home/dany/Muziek/startup.ogg > Toepassen > OK > Terug naar alle instellingen
Persoonlijke touchpad aanpassing en eigen bureaubladachtergrond instellen:
Systeeminstellingen > Invoerapparaten > Touchpad Rechter-klik: Ergens met twee vingers drukken Activeren # Achtergrond Rechter-klik Bureaublad > Bureaublad en achtergrond configureren... > Afbeelding toevoegen... /home/dany/Afbeeldingen/Achtergrond.jpg Nieuwe achtergrond afbeelding selecteren > OK
Eerste backup maken met behulp van SystemRescueCD naar een SMB (CIFS) gedeelde map op een computer of NAS met het ip adres 192.168.129.17 in de map /yoga /mnt:
Backup met SystemRescueCDmount -t cifs //192.168.129.17/yoga /mnt
fsarchiver savefs /mnt/debian.fsa /dev/sda4
sync
shutdown -h now
Installeren van extra software, zoals Bluefish, een webeditor waarmee deze website is gemaakt.
Bluefish installeren
dany@pindabook:~$ sudo apt install bluefish
De volgende persoonlijke software met configuratie verliepen zonder problemen, maar zijn te uitgebreid om hier aan bod te komen:
Test Firefox en controle van de mogelijkheden. Daarbij viel op dat het weergeven van video geen enkel probleem gaf. Dit was in openSUSE Leap 15.4 niet het geval.
#Start Firefox op de laptop https://html5test.com/
Om het stroomgebruik en warmteontwikkeling te beperken, schakel ik de Turbo mode van de processor uit. Door de verminderde warmteontwikkeling, gaan de ventilatoren ook niet zo snel lawaai maken.
dany@pindabook:~$sudo apt install linux-cpupower
dany@pindabook:~$sudo nano /etc/systemd/system/no-turbo-boost.service
[Unit] Description=Power Mode Settings After=acpid.socket After=syslog.service [Service] User=root Type=simple ExecStart=/usr/sbin/x86_energy_perf_policy --turbo-enable 0 TimeoutSec=30 StartLimitInterval=350 [Install] WantedBy=multi-user.target dany@pindabook:~$sudo systemctl enable no-turbo-boost.service
dany@pindabook:~$sudo systemctl start no-turbo-boost.service
dany@pindabook:~$cat /sys/devices/system/cpu/intel_pstate/no_turbo
1 Hier opnieuw een backup gemaakt
De webpagina Dual boot Windows en Debian 12 toont met veel afbeeldingen, maar wel in het Engels hoe je Debian 12 naast Windows, maar zonder Secure Boot installeert. Volgens mij krijgt Windows 11 zonder geactiveerde Secure Boot geen updates meer!
Voor de liefhebbers van een video handleiding (GNOME Debian 12):
Ik moet zelf nog uitzoeken, hoe je Windows 11 en Debian 12 in dual boot kunt gebruiken. Theoretisch moet het lukken, maar je vindt er weinig informatie over en bijna iedereen schakelt Secure Boot uit. Hieronder mijn stappenplan om mijn niet meer startende laptop terug in het gareel te krijgen. Let op: dit is een eenmalig reddingsplan en is geen garantie dat dit bij jullie ook lukt. M.a.w. experimenteren doe je beter op een Virtuele computer, wat ik nu ook van plan ben.
Het aanmaken van een aangepaste EFI opstart USB Stick
# EFI fallback Debian dany@pindabook:~>sudo umount /run/media/dany/Debian\ 12.0.0\ amd64\ 1
dany@pindabook:~>sudo parted /dev/sdb
# Let op: de USB Stick GNU Parted 3.2 Apparaat /dev/sdb wordt gebruikt. Welkom bij GNU Parted! Typ 'help' voor een opdrachtenoverzicht. (parted)mklabel gpt
(parted)quit
Opmerking: Het kan nodig zijn /etc/fstab bij te werken. dany@pindabook:~>sudo parted /dev/sdb
GNU Parted 3.2 Apparaat /dev/sdb wordt gebruikt. Welkom bij GNU Parted! Typ 'help' voor een opdrachtenoverzicht. (parted)mkpart primary fat32 0% 100%
(parted)set 1 esp on
(parted)quit
Opmerking: Het kan nodig zijn /etc/fstab bij te werken. dany@pindabook:~>sync
dany@pindabook:~>sudo mkfs.fat -F 32 /dev/sdb1
mkfs.fat 4.1 (2017-01-24) dany@pindabook:~>mkdir -p /mnt/
dany@pindabook:~>sudo mkdir -p /mnt/EFI
dany@pindabook:~>sudo mount /dev/sdb1 /mnt/EFI/
dany@pindabook:~>sudo mkdir -p /mnt/ISO
dany@pindabook:~>sudo mount Downloads/debian-12.0.0-amd64-DVD-1.iso /mnt/ISO/
mount: /mnt/ISO: WARNING: source write-protected, mounted read-only. dany@pindabook:~>sudo cp -a /mnt/ISO/* /mnt/EFI/
cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/debian' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/dists/stable' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/basic-defs.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/choosing.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/compatibility.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/contributing.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/customizing.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/faqinfo.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/ftparchives.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/getting-debian.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/index.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/kernel.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/nextrelease.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/pkgtools.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/pkg-basics.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/redistributing.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/software.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/support.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan cp: kan symbolische koppeling '/mnt/EFI/doc/FAQ/html/uptodate.html' niet aanmaken: Actie is niet toegestaan
De foutmeldingen zorgen dat de Debian installatie zal vastlopen met de foutmelding dat de versie (codename) niet kan bepaald worden. Dit is op zich geen probleem, want dan kan je overschakelen naar tweede originele installatie USB-stick.
Bij het opstarten van de laptop, kreeg ik kort de melding dat mmx64.efi niet werd gevonden. Snel daarna herstarte het systeem. De truc bestaat eruit om grubx64.efi te hernoemen of te kopiëren naar mmx64.efi en daarna te herstarten om de installatie uit te voeren waardoor de EFI procedure wordt hersteld.
dany@pindabook:~>sudo cp /mnt/EFI/EFI/boot/grubx64.efi /mnt/EFI/EFI/boot/mmx64.efi
dany@pindabook:~>sync
dany@pindabook:~>sudo umount /mnt/ISO
[sudo] wachtwoord voor root: dany@pindabook:~>sudo umount /mnt/EFI
# Installatie uitvoeren met deze USB stick Detect ant mount installation media > Incorrect installation media detected Execute a shellmount -t vfat /dev/sdb1 /cdrom
Detect ant mount installation media Load installer components from installation media Detect network Hardware Configure the network ... Install the base system > Failed to determine the codename for the release
Nu kan je een tweede USB Stick met de originele installatie plaatsen en deze koppelen (mounten). De installatie kan dan verder via deze USB stick verder gaan.
Execute a shell dmesg mount /dev/sdc /cdrom Install the base system linux-image-amd64 generic: include all available drivers Configure the package manager Yes network mirror Security updates en release updates Select and install software Install the GRUB boot loader Yes Force GRUB installation to the EFI removable media path Yes Update NVRAM variables Yes Run os-prober automatically Finish the installation No Is the system clock set to UTC? Reboot