Hulp is nooit ver weg

VIII Hulp is nooit ver weg

Naarmate je meer met Linux gaat werken, zullen er steeds meer deuren voor je opengaan. Maar niet alles zal altijd moeiteloos gaan. Soms heb je meer informatie nodig dan deze cursus je kan geven. Hoe vind je dan zelfstandig de informatie die je nodig hebt.

Linux komt niet alleen met een weelde aan programmatuur, maar ook met een weelde aan documentatie, zowel op je harde schijf als op het internet. Via een aantal onafhankelijke kanalen kun je informatie inwinnen. Die diversiteit aan informatie is handig, want aan hulp heb je nooit te veel.

1 Geïnstalleerde software

Met de muis bediende software heeft vaak een Help menu. De helpteksten worden in een browser geopend. De reddingsboei in de Bureaubladmap is de ingang naar algemene documentatie op het internet bij openSUSE.

Als je in de terminal een onbekende opdracht tegenkomt, kun je een manual page oproepen met de opdracht man. Bijvoorbeeld voor de opdracht bash tik je:

man bash

en je krijgt een (scrollende) pagina met hulp over bash terminal. Een korte regel met een beschrijving, de aanroepwijze in het algemeen, plus een uitleg. Je verlaat de pagina met de q-toets.

Het alternatieve helpsysteem info roep je ongeveer op dezelfde manier op:

info bash

Info heeft een wat dynamischer structuur dan manual pages, je kunt op en neer springen tussen deel-documenten. Wil je weten hoe, vraag dan de info over info maar eens op. Ook nu weer eindig je het lezen met de toets q.

Naast de Terminal is ook de browser Konqueror in staat om documentatie te lezen. Als locatie gebruik je dan man:bash (man van bash raadplegen) of info:bash (info van bash raadplegen). Konqueror zet de man- en info-documentatie om naar webpagina's die in de browser getoond worden. Je bedient de documentatie dan ook zoals je surft.

De reden dat er twee helpsystemen zijn, heeft te maken met de oorsprong van online documentatie (man) en de richting die de GNU-projecten op willen (info). In de praktijk gebruik je je voorkeurssysteem eerst en als dat niets oplevert dan probeer je het andere systeem.

Niet alle documentatie is even leesbaar; er zijn, vooral onder de manual pages, nogal wat documenten die meteen de diepte induiken. Zoek in dat geval gewoon door naar alternatieve documentatie, je kunt dan nog altijd terugkeren voor details.

Voor uitgebreidere documentatie maken diverse softwarepakketten, zowel grafisch als opdrachtregel, in /usr/share/doc(/packages) een map aan.

Met de opdracht `rpm -qd amarok` krijg je een lijst met alle documentatie-bestanden van het programma amarok. Dit werkt voor alle geïnstalleerde software waarvan je de naam kent.

2 Websites gewijd aan software

Veel software, met name als het wat groter wordt, heeft een eigen domeinnaam op het internet, vaak te vinden door .org toe te voegen achter de softwarenaam. Dus bijvoorbeeld over de populaire webserver Apache vind je veel informatie op http://www.apache.org. De grafische desktop die je hebt geïnstalleerd heet KDE en veel applicaties die daarvoor zijn ontwikkeld zijn te vinden op http://www.kde.org. Een andere veel op Linux gebruikte desktop is Gnome en die heeft op dezelfde wijze een website op http://www.gnome.org. Het patroon zal wel zo ongeveer duidelijk zijn. Het handige aan deze websites is dat er veel informatie op staat, inclusief nieuwe software-releases, mailing lists en FAQ's – hierover later meer.

Je vindt op zo'n website ook vaak het email-adres van de ontwikkelaars, maar wees terughoudend met het mailen naar deze mensen. Veel mensen maken gebruik van dezelfde software en de tijd van ontwikkelaars is vaak beperkt tot hobbytijd. En als ontwikkelaars vragen beantwoorden, dan kunnen ze niet ontwikkelen. Vraag je dus altijd af hoe uniek je probleem is en als het er op lijkt dat veel mensen hetzelfde probleem hebben gehad, zoek dan uitgebreid op de website. Dan heb jij je antwoord sneller en al zoekende leer je vaak nog meer dan je aanvankelijk zocht en bovenal ontvangt de ontwikkelaar niet jouw vraag samen met honderden soortgelijke vragen. Daarom zijn de websites ook zo informatief!

3 FAQ's: Frequently Asked Questions

In documentatie bij software vind je regelmatig FAQ's, ofwel lijsten met Frequently Asked Questions. Dit zijn vragenlijsten die met zorg zijn samengesteld en die de meest voorkomende problemen zo goed mogelijk oplossen. Het is bijna altijd de moeite waard om deze lijsten helemaal door te werken; zelfs als je geen problemen hebt, helpt het je doorgaans te begrijpen waarom software werkt zoals het werkt.

Soortgelijk zijn ook de actiepuntenlijstjes (oftewel TODO) die je soms aantreft. Die zijn er om je te vertellen dat de ontwikkelaars zich bewust zijn van een actiepunt, maar dat er nog geen tijd voor is geweest. Een tweede functie van TODO-lijstjes is verder het kietelen van andere ontwikkelaars tot het leveren van bijdragen.

4 HOWTO's: Oplossingen voor concrete problemen

Alle algemene probleembeschrijvingen ten spijt, zit je soms met een concreet probleem, zoals de vraag hoe je jouw specifieke scanner kunt koppelen met een grafisch programma als de Gimp. Gelukkig is het internet zo groot dat ook dat probleem vaker zal zijn voorgekomen en is het doorgaans al opgelost. Je kunt in een goede zoekmachine de precieze termen intikken die je probleem beschrijven, maar je bent nog beter af als je er een HOWTO voor vindt.

Dat type documentatie pakt namelijk een concreet probleem bij de kop en legt je stap voor stap uit hoe je het moet oplossen.

Deze documentatie wordt vaak geschreven door hobbyisten die na een poos van ergernis eindelijk hebben uitgevonden hoe ze iets moeten oplossen en vaak zijn ze dan zo vriendelijk het belangeloos op een webpagina te plaatsen, zodat anderen niet dezelfde ergernis hoeven te verduren. Probleemfixatie is de oorsprong van een ongelofelijke hoeveelheid vooruitgang in de Open Source wereld!

Er zijn enkele centrale plekken (http://www.tldp.org/HOWTO/HOWTO-INDEX/howtos.html en http://www.howtoforge.com) waar je veel HOWTO's voor Linux vindt. Het is altijd nuttig daar eens te gaan neuzen om een indruk te krijgen van wat er te vinden is. Schrik niet, er is veel!

Tenslotte, veel problemen zijn gerelateerd aan hardware en het wel of niet functioneren van drivers voor hardware. Hiervoor zijn overal en nergens websites uit de grond geschoten: http://www.linuxfoundation.org/collaborate/workgroups/openprinting, http://www.linux-laptop.net/, enz.)

5 Mailing lijsten/NETiquette

Je kunt je overal en nergens opgeven voor mailing lijsten over interessante onderwerpen. Dat werkt vaak door je email adres in een web-interface in te tikken, dan wel door een bepaald soort email naar een bepaald adres te sturen. Daar zit geen mens achter, maar een slim hulpmiddel zoals majordomo die je automatisch helpt. Vaak wil het hulpmiddel nog even een bevestiging zien, om te voorkomen dat iemand anders jou zou kunnen opgeven. Pas als je die email beantwoord hebt, ben je lid van de mailing lijst. Op een later moment kun je je ook weer uitschrijven op soortgelijke manier.

Het is vaak een goed idee om een poosje lezend mee te liften met een mailing lijst, om te zien wat voor soort onderwerpen er besproken worden. Dit helpt voorkomen dat een ongepast soort vraag wordt verzonden naar de duizenden mensen die soms geabonneerd zijn op een mailing lijst. Als je iets instuurt, gebruik dan alleen gewone platte tekst (ASCII) in je email en strip de standaardslotregels uit je email.

Het minst effectief zijn emails die zeuren, drammen, mopperen of anderszins negatief zijn. Ook mopperen op anderen die zich niet aan deze regels houden, kun je beter laten, het leidt alleen maar tot behoud van ellende als anderen op hun beurt weer op jou gaan mopperen. Zorg liever dat je altijd ter zake en bondig blijft, dat je zorgvuldig formuleert en dat je zo veel mogelijk informatie bij een vraag of standpunt levert, zelfs al tik je letterlijk data over die je zelf niet helemaal begrijpt. Het is ook nuttig mis-interpretaties te voorkomen. Dit alles houdt de mailing lijst prettig voor iedereen en men vat het dan ook wel eens samen onder de kreet NETiquette, ofwel net-etiquette.

Als je deze simpele regels volgt, dan zul je versteld staan hoe bereidwillig men doorgaans is om je te helpen, ook als je een vaker gehoord beginnersprobleem hebt. Bovenstaande is dan ook niet bedoeld om je te ontmoedigen deel te nemen aan discussies, of om vragen in te sturen; in tegendeel! Maar het is wel van belang dat je de nodige beleefdheidsregels in acht neemt, wil je serieus genomen worden. Wie goed doet, die goed ontmoet; zeker in mailing lijsten. Je hoeft je ook niet bezwaard of dom te voelen als je een vraag stelt: vandaag word jij geholpen, morgen help jij wel twee anderen en zo blijft dit sociale mechanisme prima in stand.

Opdrachten

  1. Je wilt het volgende probleem oplossen: door het veelvuldig werken met de muis op het werk, heeft je dokter een overbelasting van je pols vastgesteld. M.a.w. hoe kun je de muiscursor bewegen zonder gebruik te maken van de muis? Wat je wel weet is dat het programma Systeeminstellingen de instelling mogelijk maakt.

    1. Start de Systeeminstellingen.

    2. Gebruik Zoeken om uw probleem voor te leggen.

    3. Typ in het tekstvak Zoeken het woord muis.

      Er blijven .............. (aantal) gekleurde modules om de muis in te stellen.

    4. Start de module Invoerapparaten.

    5. Activeer de categorie Muis.

    6. Activeer op het tabblad Muisnavigatie de optie Muis met toetsenbord verplaatsen (via het num. klavier).

    7. Klik op de knop Toepassen om de instelling te activeren.

    8. Druk op de toets met het cijfer 8 op het numeriek klavier.

      In welke richting beweegt de muiswijzer?

    9. Druk op de toets met het cijfer 1 op het numeriek klavier.

      In welke richting beweegt de muiswijzer?

    10. Plaats met de toetsen van het numeriek klavier de muiswijzer op het selectievakje Muis met toetsenbord verplaatsen (via het num. klavier).

    11. Druk achtereenvolgens op de toets 0 en . op het numeriek klavier om deze optie terug uit te schakelen.

    12. Pas de instelling toe door met het numeriek klavier de knop Toepassen te activeren (klikken).

    13. Nu werkt het numeriek klavier weer zoals vroeger.

    14. Sluit alle vensters.

  2. Start K menu > Favorieten > Documentatie.

    1. Gebruik in het menu Help de opdracht KDE Documentatiecentrum handboek.

    2. Wanneer werd het handboek aangepast (Herziening)?

    3. Gebruik in de KDE Documentatiecentrum in het menu Help de opdracht Wat is dit?.

    4. Klik met de muiswijzer (vraagteken) op de werkbalkknop Zoeken.

      Naar wat kun je met deze knop zoeken?

    5. Klik in het uitlegkader om het te sluiten.

    6. Gebruik in het menu Help de opdracht Bug rapporteren.

      Naar welke server wordt de informatie gestuurd?

    7. Sluit het venster Bugrapport indienen.

    8. Gebruik in het menu Help de opdracht Info over KDE Documentatiecentrum.

    9. Zoek op het tabblad Vertaling op welke internetpagina je meer informatie vind over de Nederlandstalige KDE?

    10. Sluit het venster Info over KDE Documentatiecentrum.

    11. Gebruik in het menu Help de opdracht Info over KDE.

    12. Zoek op het tabblad Lid worden van KDE op welke domeinen je een bijdrage kunt leveren?

    13. Sluit het venster Info over KDE.

    14. Sluit het KDE Documentatiecentrum.

  3. Surf naar http://help.opensuse.org.

    1. De handleidingen die in de doos van de openSUSE distributie zitten, kunnen ook op de computer geraadpleegd worden.

      1. Klik op de koppeling Documentatie.

      2. Zorg dat je op de pagina terecht komt waar de officiële documentatie voor de openSUSE distributie staat.

      3. Klik op de koppeling All Product Doc.

      4. Zoek naar de koppeling openSUSE 11.4 en klik erop.

      5. We gaan de handleiding Start-Up als volgt afhalen (downloaden):

        1. Klik met de rechtermuis op de koppeling pdf.

        2. Voer de opdracht Koppeling opslaan als... uit.

        3. Klik op de knop Opslaan.

        4. Waar staat de handleiding na het afhalen?

      6. Sluit de browser.

  4. Open de handleiding voor kennismaking met openSUSE.

    1. Raadpleeg het hoofdstuk Help and Troubleshooting

      Op welke vier plaatsen vind je op de computer documentatie?

    2. Typ in het tekstvak Inhoud het woord internet. Klik indien nodig op de >-tekens om de volgende vragen op te lossen.

      1. Welk hoofdstuk behandelt in KDE de toegang tot het internet?

      2. Welke twee browsers worden door openSUSE ondersteund?

      3. Welke methode wordt in de handleiding gebruikt om een browser op te starten?

    3. Navigeer naar het onderwerp over muziek in KDE.

      Met welk programma wordt de muziekcollectie beheerd?

    4. Met welk programma kun je in KDE een DVD branden?

    5. Sluit de handleiding.

  5. Start het KDE Documentatiecentrum en ga als volgt op zoek naar uitleg over de opdracht tar.

    1. Open de UNIX-handboeken.

    2. Open de sectie Gebruikerscommando's.

    3. Zoek bij de letter t naar de opdracht tar.

    4. Klik op de koppeling tar.

    5. Zoek in de handleiding welke opdracht je nodig hebt om het bestand backup.tar uit te pakken:

  6. Navigeer naar de info-pagina's.

    1. Zoek in de info-pagina's naar de opdracht tar.

    2. Klik op de koppeling Tar.

    3. Navigeer verder naar de Tutorial.

    4. Een tutorial is een tekst waarbij je stap voor stap kennis maakt met een programma of opdracht.

      Welke basis operaties worden in deze tutorial aangeleerd?

    5. Sluit het KDE Documentatiecentrum.

  7. Start de Terminal.

  8. Vraag de manual van de opdracht man op.

    1. Met de toetsen PageUp en PageDown kun je door de manual bladeren.

    2. Zoek bij de voorbeelden (Examples) hoe je met de opdracht man pagina's kunt zoeken waarbij de korte beschrijving een bepaald woord bevat (vb: printf):

    3. Start een tweede Terminal.

      1. Zoek in de tweede Terminal met deze opdracht naar manuals over libreoffice.

        Hoeveel heeft man er gevonden?

      2. Sluit de tweede Terminal.

    4. Verlaat de manual.

  9. Om manual pagina in de Terminal te tonen gebruikt het systeem de opdracht less.

    1. Start de manual van less.

    2. Zoek bij de Commands naar de betekenis van /pattern:

    3. Je gaat deze opdracht direct uitproberen. Druk op de toets / en typ het woord search (/search verschijnt onderaan links in de Terminal). Druk daarna op Return.

      Less zoekt naar de woorden search in de tekst.

      1. Druk op de toets n om naar het volgende zoekwoord (search) te springen.

      2. Herhaal het drukken van de toets n tot je de uitleg van de opdracht N kunt lezen.

        1. Wat zal less doen als je de toets N drukt?

    4. Druk op de toets Home om naar het begin van de manual te springen.

    5. Zoek bij de Commands welke toets je moet indrukken om een samenvatting van de opdrachten te zien:

      1. Gebruik deze toets

    6. Zoek in deze beknopte helppagina met welke toets je naar de eerste regel van het bestand (tekst) springt: Dit is niet de Home-toets omdat deze niet op alle toetsenborden aanwezig is.

    7. Verlaat de helppagina en daarna de manual.

  10. In de theorie heb je de opdracht `rpm -qd amarok` gebruikt. Je gaat deze opdracht nu zelf ontleden.

    1. Start de manual van rpm.

    2. Zoek bij de query-options de betekenis van het argument -d:

    3. M.a.w. de argumenten '-qd amarok' bevelen rpm te zoeken naar geïnstalleerde .........................................-bestanden voor de opdracht

    4. Verlaat de manual.

    5. Zoek hoeveel documentatie-bestanden er op de harde schijf staan voor de opdracht less:

  11. Start de info-pagina van info.

    1. Plaats met de pijltoetsen de cursor op het * voor Getting Started en druk <Return>.

    2. Zo kom je bij Getting Started. Navigeer verder naar de zelfstudie Help-Small-Screen.

    3. Volg de instructies van de zelfstudie en los de volgende vragen op (met de pijltoetsen kun je de cursor verplaatsen en het scherm scrollen):

      1. Welke toets gebruik je om het volgende scherm te tonen?

      2. Welke toets gebruik je om het vorige scherm te tonen?

      3. Welke toets gebruik je om de volgende node te tonen?

      4. Welke toets gebruik je om de vorige node te tonen?

      5. Welke toets gebruik je om naar het begin van de pagina te springen?

    4. Verlaat de info.

  12. In een Howto zag je de opdracht `tar -xjvf win32codecs.tar.bz2` staan.

    1. Start de info-pagina van tar.

    2. Gebruik de Tab-toets tot je op de menu-koppeling (*) van All options staat.

    3. Activeer deze koppeling (toon deze node) door te drukken op de Return toets.

    4. Activeer de menu-koppeling naar de node Operation Summary en toon deze node.

    5. Zoek uit waarvoor de eerste letter (-x) in de tar opdracht betekent:

    6. Ga terug naar de node All Options.

    7. Ga naar de node Short Option Summary.

    8. Zoek uit wat de resterende letters in de tar opdracht betekenen:

      1. -j:

      2. -v:

      3. -f:

        1. Door welke bestandnaam werd ARCHIVE in onze opdracht vervangen?

    9. Verlaat de info-pagina van tar.

  13. Surf naar de webpagina van het softwarepakket LibreOffice.

    1. Klik op de koppeling International Sites.

    2. Zoek en klik op de koppeling van de Nederlandstalige webpagina van LibreOffice.

    3. Welke Nederlandstalige versie kun je hier downloaden?

    4. Zoek en klik op de koppeling naar de Nederlandstalige Mailinglijsten (Ondersteuning > Mailinglijsten).

      1. Blader in archieven van de Mailinglijst voor gebruikers.

      2. Hoe zijn de berichten gesorteerd?

  14. Surf naar de webpagina van het softwarepakket Gimp.

    1. Open de koppeling naar de documentatie.

    2. Open de koppeling naar de Tutorials (soort HOWTO).

    3. Open de eerste Beginners-tutorial.

    4. Wat wordt in de eerste tutorial stap voor stap uitgelegd?

    5. Open de koppeling naar de Mailing Lists.

    6. Welke mailinglists zou je een doorsnee gebruiker aanraden?

    7. Gebruik een zoekmachine om de Nederlandstalige Gimp Howto te zoeken waarmee je een foto gedeeltelijk in kleur plaatst.

      Wat is de naam van deze site?

  15. Je hebt nieuwe computer gekocht met een pas verschenen netwerkchip, deze netwerkchip is zo nieuw dat de linuxkernel nog geen stuurprogramma voor deze netwerkchip heeft. Je bent echter wel in het bezit van de Windows-driver (bijvoorbeeld op CD).

    1. Geef de in een zoekmachine op het internet de volgende zoekwoorden in: linux network windows driver.

    2. Met welk pakket kun je Windows netwerkdrivers gebruiken in Linux?

  16. Je hebt een notebook met een synaptics touchpad. Je hebt er zonder problemen openSUSE op geïnstalleerd. Het touchpad blijkt veel te gevoelig. Je gaat dus op zoek naar een manier om het touchpad in te stellen.

    1. Bepaal zelf de op te geven zoekwoorden.

    2. Lees een howto (liefst in een taal die je beheerst) en achterhaal welk hulpmiddel je kunt gebruiken om het aantikken uit te schakelen:

  17. Je wilt de bootmanager Grub op USB stick i.p.v. in de MBR van de harde schijf plaatsen.

    1. Zoek deze informatie op het internet.

    2. Noteer het adres van een site met de oplossing: